گزارش نتایج معاینات دوره ای کارکنان شرکت های تحت پوشش بهداشت و درمان صنعت نفت شمال شرق در قالب یک کتاب جامع چاپ و منتشر شد
از نخستین روزهای فعالیت صنعت نفت در ایران کارکنان این صنعت در معرض تهدید بیماری ها و خطرات ناشی از آلاینده های نفت و گاز قرار گرفتند. این مساله مهم منجر به تاسیس نخستین مرکز طب صنعتی در مسجد سلیمان در سال 1337 شمسی شد.
با گسترده شدن صنعت نفت مراکز طب صنعتی نیز افزایش یافت. این مراکز از سوی مدیریتی واحد، که از ارکان اصلی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت شد، انجام می گرفت.
بنابراین به صراحت می توان گفت که طب صنعتی در صنعت نفت با قدمتی 60ساله از پیشروترین مراکز طب صنعتی در کشور و حتی خاورمیانه به حساب می آید. فعالیتی که با جدیت تمام در بیش از نیم قرن با عناوین همچون طب صنعتی، HSE و سلامت کار حافظ سلامت کارکنان صنعت نفت بوده است.
بهداشت و درمان صنعت نفت شمال شرق نیز با حساسیت و دقت نظر ویژه ای در واحد سلامت کار، سلامت شاغلان 23 شرکت تحت پوشش خود را دنبال می کند.
در همین راستا گفتگویی داشتیم با دکتر هرمز حسن زاده متخصص طب کار و رئیس واحد سلامت کار بهداشت و درمان صنعت نفت شمال شرق که از نظر می گذرد:
* واحد سلامت کار وظیفه انجام معاینات دوره ای کارکنان صنعت نفت را بر عهده دارد، این معاینات با چه هدفی انجام می شود و برای چه کسانی ضروری است؟
** هدف اصلی از انجام معاینات دوره ای، غربالگری و شناسایی بیماری های مزمن و شایع شغلی و غیرشغلی است تا بتوان با تشخیص زود هنگام این بیماری ها را کنترل کرد وعوارض آنها را کاهش داد. هر فرد شاغل با توجه به شرایط محیط کارش در معرض عوامل بیماری زای شغلی وهمچنین به طبع شرایط سلامت عمومیش در معرض عوامل بیماری زای غیر شغلی قرار می گیرد و معاینه دوره ای در حفظ سلامتی شاغل نقش به سزایی را بر عهده دارد.
همچنین باید سالیانه صلاحیت همه شاغلین از لحاظ جنبه های مختلف پزشکی و بهداشتی مورد تایید قرار گیرد و در صورت لزوم تغییر و مداخله در نحوه ادامه کار شاغل صورت پذیرد. انجام معاینات دوره ای حق شاغلین و ضروری است. البته این موضوع برای شاغلین زحمتکش صنعت نفت اهمیتی دوچندان پیدا می کند. به عبارت ساده تر می توان گفت که معاینات دوره ای حق همه و برای همه لازم است.
* در معاینات دوره ای علاوه بر بررسی وضعیت سلامت جسم سلامت روان نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد؟
** در چند سال اخیر علاوه بر ارزیابی های مختلف سلامت جسمی، غربالگری سلامت روان نیز در معاینات دوره ای همواره وجود داشته است.
با عنایت به شعار سازمان جهانی سلامت (WHO) در سال گذشته مبنی بر توجه خاص به بیماری افسردگی، واحد سلامت کار شمال شرق غربالگری افسردگی را با استفاده از آزمون « بک» در دستور کار قرار داد و افراد با نتیجه تست غیرطبیعی به روانپزشک معرفی شدند.
شناسایی 27 مورد افسردگی جدید و 18 مورد افسردگی قدیمی ولی بدون کنترل مناسب بیماری، ماحصل غربالگری سلامت روان در سال 96 بوده است و این طرح در سال جاری نیز با جدیت بیشتر دنبال می شود.
* شما به تازگی گزارش نتایج معاینات دوره ای کارکنان شرکت های تحت پوشش بهداشت و درمان صنعت نفت شمال شرق را در قالب یک کتاب جامع چاپ و منتشر کرده اید. گزارش های این کتاب حاوی چه نکاتی است و چه کاربردهایی دارد؟
** تهیه و ارائه گزارش و بررسی آماری نتایج به دست آمده جزلاینفک فعالیت های بهداشتی است. بررسی نتایج معاینات دوره ای از یک سو بیانگر میزان تاثیر فعالیت های سطح پیشگری اول مانند بهداشت محیط، تغذیه سالم، فعالیت بدنی و سبک زندگی است و از سویی دیگر دورنمایی از شرایط بیماری های مختلف و نیازهای درمانی آن را نشان می دهد.
گزارش اخیر که در قالب یک کتاب 202 صفحه ای تهیه شده است آخرین وضعیت سلامتی 5هزار و 848 نفر از کارکنان 23 شرکت منطقه شمال شرق واقع در 6 استان خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، سمنان، کرمان و سیستان و بلوچستان را مورد ارزیابی قرار داده است.
در این گزارش میزان بروز و شیوع بیماری های مختلف به تفکیک نیروهای رسمی و قراردادی و همچنین به تفکیک 4 گروه شغلی اصلی ارایه شده و نتایج به دست آمده به صورت مقایسه ای در قالب جدول و نمودار بیان شده است.
15/90 درصد شاغلین تحت پوشش معاینات دوره ای قرار گرفتند. که 10 شرکت به پوشش بالای 95 درصد(هدف گذاری سال 1396) دست یافتند و تنها 2 شرکت پوشش زیر 80 درصد داشتند.
کشف 57 مورد جدید دیابت و 145 مورد جدید پرفشاری خون از دیگر نکات قابل توجه این معاینات بوده است . ضمن آن که وضعیت اختلالات شنوایی، بینایی، تنفسی، عضلانی اسکلتی و بیماری های شغلی هم به صورت آماری بررسی شده است.
* از سال گذشته طرح « اولویت بندی و تعیین شدت ریسک بیماری قلبی عروقی» در واحد سلامت کار شمال شرق به اجرا درآمده است، این طرح با چه هدفی دنبال می شود؟
** با توجه به اهمیت و شیوع قابل توجه ابتلا به ریسک فاکتورهای قلبی عروقی، ( در حال حاضر 70 درصد شاغلین حداقل به یکی از این عوامل مبتلا هستند) و نیز با در نظر گرفتن امکانات و نیروی انسانی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و خطرات بالقوه این بیماری ها طرح « اولویت بندی و تعیین شدت ریسک بیماری قلبی عروقی» از سال گذشته در واحد سلامت کار شمال شرق شروع شده است.
در این طرح افراد مبتلا بر حسب شدت بیماری و نیاز به مداخلات « سلامت محور» به سه گروه ریسک کم، متوسط و شدید تقسیم می شوند. افراد با ریسک شدید نیازمند درمان دارویی طولانی مدت، ارجاع به کلینیک های تخصصی و فوق تخصصی، رعایت رژیم غذایی سالم به صورت خاص و افزایش متناسب فعالیت بدنی همراه با افزایش آگاهی و بینش در مورد بیماری خویش هستند و ارزیابی های بعدی آنها باید در فواصل کوتاه تر از یکسال انجام شود.
اجرای این طرح صرفا توسط سازمان بهداشت و درمان امکان پذیر نیست و حتما تعامل و همکاری برون سازمانی واحدهای داخل هر شرکت از مدیریت عامل تا واحدهایی همچون امور HSE، امور اداری، آموزش، ورزش، روابط عمومی، خدمات و رستوران را می طلبد.
این طرح مداخله ایی از نیمه دوم سال 1396 به صورت پایلوت در پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد سرخس آغاز شده و بررسی های اولیه نشان دهنده کاهش ریسک قابل توجه در افراد مبتلا است. واحد سلامت کار بهداشت و درمان صنعت نفت شمال شرق آمادگی دارد این طرح را در سایر شرکت های نفتی منطقه اجرا کند.
گفتگو: منور میرشجاعان