پزشکان خانواده نقش مهمی در پیشگیری، تشخیص، درمان و مدیریت بیماری‌ها دارند

پزشکان خانواده به عنوان اولین نقطه تماس در سیستم بهداشتی، نقش مهمی در پیشگیری، تشخیص، درمان و مدیریت بیماری‌ها دارند. آن‌ها با ارائه مراقبت‌های جامع و مستمر، نه تنها به بهبود سلامت افراد کمک می‌کنند، بلکه با کاهش هزینه‌های درمان و ارجاع مناسب بیماران به متخصصین، به کارایی سیستم بهداشتی نیز کمک می‌نمایند. از جمله وظایف کلیدی پزشکان خانواده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-    مراقبت‌های پیشگیرانه: انجام واکسیناسیون، غربالگری بیماری‌ها، ارائه مشاوره در خصوص سبک زندگی سالم و پیشگیری از عوامل خطر
2-    تشخیص و درمان بیماری‌ها: تشخیص و درمان بیماری‌های حاد و مزمن، ارائه مراقبت‌های اورژانسی اولیه
3-    مدیریت بیماری‌های مزمن: مدیریت بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و آسم
4-    ارجاع مناسب: ارجاع بیماران به متخصصین در صورت نیاز و پیگیری وضعیت آن‌ها
5-    ارائه مراقبت‌های جامع: توجه به ابعاد مختلف سلامتی افراد (جسمی، روانی، اجتماعی) و ارائه مراقبت‌های متناسب با نیازهای آن‌ها
تقدیر از پزشک خانواده در سطح جهانی نشانگر توجه گسترده به ارائه خدمات جامع درمانی و پیشگیرانه است. این روز نه تنها به عنوان فرصتی برای شناسایی زحمات پزشکان خانواده بلکه به عنوان الگویی برای توسعه نظام سلامت و همگرایی تلاش‌های حوزه بهداشت مطرح می‌شود. در سطح بین‌المللی، بخش‌هایی از سیستم بهداشتی کشورهای مختلف با بهره‌مندی از تخصص پزشکان خانواده، توانسته‌اند هزینه‌های بهداشتی خود را کاهش داده و سطح خدمات بهداشتی را بهبود بخشند.
در ایران، با توجه به رشد طرح پزشک خانواده از دهه ۶۰ (سال‌های پیش از انقلاب) و توسعه تدریجی آن در مناطق روستایی و شهری، گرامیداشت این روز اهمیت ویژه‌ای دارد. با تأکید بر نیاز مبرم به تغییر نگرش از نظام درمان‌محور به نظام پیشگیرانه، این روز فرصتی مناسب برای بازنگری در سیاست‌ها و ارائه راهکارهای نوین به منظور تقویت مراقبت‌های اولیه محسوب می‌شود.
با وجود دستاوردهای چشمگیر پزشک خانواده در کاهش هزینه‌ها و ارتقای سطح خدمات بهداشتی، چالش‌های متعددی نیز در مسیر اجرای بهینه این طرح وجود دارد. برخی از مهم‌ترین چالش‌های موجود عبارتند از:
1-    عدم اطلاع‌رسانی و آگاهی بیماران: بسیاری از بیماران از خدمات و مزایای پزشک خانواده آگاهی کافی ندارند و در نتیجه اعتماد کامل به پزشکان داده نمی‌شود.
2-    ارجاع معکوس و نقص در ارائه پس‌خوراند: در برخی موارد، نقص در نظارت و عدم ارائه بازخورد مناسب باعث بروز مشکل در سیستم ارجاع می‌گردد.
3-    کمبود زیرساخت‌ها و ابزارهای الکترونیکی: عدم دسترسی گسترده به نرم‌افزارهای مدیریت کلینیک و ابزارهای مدرن نسخه‌نویسی، می‌تواند عملکرد پزشکان خانواده را محدود کند
نقش پزشکان خانواده در صنعت نفت
صنعت نفت به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، نیازمند نیروی کاری سالم و توانمند است. در  سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در حال حاضر 202 پزشک خانواده در 61 مرکز سلامت خانواده در حال ارائه خدمت به جمعیت تحت پوشش رسمی و بازنشسته می باشند . این در حالی است که تمامی کارکنان و خانواده آنان در این مراکز دارای پرونده الکترونیک سلامت می باشند. پزشکان خانواده در این صنعت، مسئولیت سنگینی بر عهده دارند:  
1    - پیشگیری و مراقبت اولیه: با معاینات دوره‌ای و غربالگری‌های منظم  خانواده ها، از بروز بیماری‌ها مانند مشکلات تنفسی، اختلالات اسکلتی-عضلانی و بیماری های مزمن غیر واگیر مانند دیابت و فشار خون بالا و چاقی جلوگیری می‌کنند. 
2    - مدیریت بیماری های  قلبی عروقی: بیماری های قلبی عروقی  و عوامل خطر آن به عنوان اولین و اصلی ترین علت مرگ و میر در ایران مورد توجه خاص واحد سلامت خانواده می باشد.
3    - ارتقای سلامت روان: با توجه به فشارهای کاری و دوری خانواده ها از سرپرستان خود در برخی مشاغل نفتی، از جمله شغل های اغماری ،پزشکان خانواده نقش مهمی در شناسایی و مدیریت استرس، اضطراب و سایر مشکلات روان‌شناختی ایفا می‌کنند. 
4    - آموزش و ترویج سبک زندگی سالم: ارائه برنامه‌های آموزشی در زمینه تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و ترک عادات مضر مانند مصرف دخانیات، از جمله اقدامات مؤثر این پزشکان است. 
چالش‌ها و راهکارها
پزشکان خانواده در صنعت نفت با چالش‌های متعددی مواجه هستند، از جمله عدم راه اندازی صحیح و کامل نظام ارجاع ، نیاز به روزرسانی مستمر دانش در حوزه پزشکی خانواده و.... برای رفع این چالش‌ها، راهکارهایی همچون موارد زیر وجود دارد:
1    - توسعه برنامه‌های آموزشی متناسب با نیازهای صنعت نفت. 
2    - تجهیز کلینیک‌های پزشکی در مناطق نفتی به امکانات تشخیصی و درمانی پیشرفته و تامین نیروی انسانی مورد نیاز. 
3    - تقویت همکاری بین پزشکان خانواده و متخصصان  در حوزه های مختلف.
به هر حال پزشکان خانواده در صنعت نفت، قهرمانان گمنامی هستند که با تعهد و ازخودگذشتگی، سلامت هزاران  نفر از جمعیت تحت پوشش این سازمان را تضمین می‌کنند. در روز جهانی پزشک خانواده، لازم است از این عزیزان سپاسگزاری کرده و قدردان تلاش‌های بی‌وقفه آنان باشیم.

دکتر کورش هاشمی اصل  رئیس نظام سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت