امنیت سلامت یک موضوع بین المللی است، که تنها به بیماری های واگیر مربوط نمی شود و از آن فراتر است.به عبارتی شامل هر واقعه ای که سلامت بین المللی را به مخاطره بیاندازد، می شود. مانند رویدادهای با اهمیت بین المللی، بیوتروریسم، مقاومت آنتی بیوتیکی، داروهای تقلبی و زیر استاندارد، بیماری های غیر واگیر و..
بیماری های واگیر، مهمترین بخش از امنیت سلامت هستند. در بین بیماری های واگیر مهم ترین نگرانی از سمت بیماری های تنفسی است.
سالانه 3.9 میلیون نفر به علت عفونت های حاد تنفسی به خصوص سیستم تنفسی تحتانی در جهان فوت می کنند که 1.9 میلیون مورد آن در کودکان زیر 5 سال است، یعنی حدود 7درصد علل مرگ و میر. حد اقل 15 نوع ویروس باعث ایجاد این عفونت ها می شوند که شناخته شده ترین آن ویروس آنفلوانزا است.
با توجه به اینکه در کشور ما معمولا موج های آنفلوآنزا از آذر ماه تا فروردین است سلسله جلسات آموزشی با موضوع آنفلوانزا به همت واحد آموزش بهداشت و درمان صنعت نفت شمال شرق برگزار شد و مهندس محمدحسن صفری مدرس این دوره به تشریح کامل این بیماری و پیشگیری و درمان آن پرداخت که خلاصه ای از این جلسات از نظر می گذرد:
بیماری آنفلوانزا چیست؟
آنفلوانزا یک بیماری حاد تنفسی به شدت واگیردار دستگاه تنفس است که به وسیله چندین نوع ویروس آنفلوانزا ایجاد می شود. این ویروس ها از طریق ذرات آلوده معلق در هوا و تماس با سطوح آلوده به ترشحات تنفسی منتقل می شود. بیماری در تمام طول سال می تواند رخ دهد اما در مناطق معتدل بیشتر در پاییز و زمستان دیده می شود و در مناطق گرم بیشتر در فصل بارندگی دیده می شود.
سه نوع ویروس A، B و C آنفلوانزا داریم که نوع A و B در انسان بیماری زا است. نوع A به دلیل تغییرات سالانه اهمیت دارد و همه گیری ایجاد می کند، این نوع در حیوانات نیز بیماری زا است.
علائم بیماری
به طور کلی علائم بالینی در انسان ازحالت بدون علامت تا علائم پنومونی شدیدی که منجر به مرگ می شود متغییر است. علائم آنفلوانزا شامل تب، گلودرد، سردرد، سرفه و دردرهای عضلانی است. علائم بیماری در کودکان کمی متفاوت تر از بزرگسالان است. تنفس تند یا اختلال در تنفس، تمایل رنگ پوست به خاکستری یا آبی، ننوشیدن آب به اندازه کافی، تهوع شدید، عدم تعامل با افراد دیگر و یا خواب طولانی مدت، تغییر رفتار و زودرنجی و تب شدید و سرفه از علائمی است که در کودکان مبتلا به این بیماری مشاهده شده است.
تفاوت آنفلوانزا و سرماخوردگی
این دو بیماری توسط ویروس های متفاوتی ایجاد می شوند. علائم آنفلوانزا معمولاً شدید تراست.
سرماخوردگی تنها سیستم تنفسی فوقانی را درگیر می سازد. درحالی که آنفلوانزا هم می تواند سیستم تنفسی فوقانی و هم سیستم تنفسی تحتانی را درگیر سازد.
شایعترین راه انتقال ویروس
ذرات تنفسی بزرگ این ذرات در هنگام سرفه و عطسه فرد ایجاد می شوند و توسط فردی که فاصله نزدیک با بیمار دارد استنشاق می شوند.
این ذرات بزرگ تنفسی تنها در حد مسافت های کوتاه معمولا 1متر یا کمتر پرتاب می شود. ذرات بزرگ تنفسی در هوا معلق نمی مانند. برای دریافت ذرات بزرگ تنفسی تماس نزدیک ( معمولا 1 متر یا کمتر) بین بیمار و فرد سالم لازم است. علیرغم اهمیت، این روش انتقال در رتبه دوم پس از ذرات بزرک تنفسی قرار دارد خود آلوده سازی از طریق تماس دست با سطوح آلوده و سپس تماس دست با بینی، چشم و دهان خود و تماس دست فرد سالم با پوست یا دست های فرد بیمار و سپس لمس بینی، چشم یا دهان خود اهمیت بیشتری دارد که باید مورد توجه افراد قرار گیرد.
اپیدمی آنفلوانزا
وقتی آنتی بادی ضد یک نوع از ویروس آنفولانزا در هیچ نقطه ای از دنیا وجود نداشته باشد، اپیدمی در سطح جهان گسترش می یابد و به پاندمی تبدیل می شود. پاندمی تا زمانی که ایمنی در سطح جامعه حد قابل قبولی بدهد، تکرار می شود. گاهی بروز بسیار متفاوتی دارد و تنها باعث یک همه گیری موضعی می شود.
غیرقابل پیش بینی بودن وقوع اپیدمی آنفلوانزا، سرعت انتشار بسیار بالا، عوارض، مرگ و میر به خصوص در گروه های در معرض خطر، انواع حیوانی قابل سرایت به انسان است، ایجاد سوش های جدید ویروسی که سیستم ایمنی انسان نسبت به آن حساس است و عواقب گسترده اجتماعی و اقتصادی بدنبال اپیدمی همگی دلایلی است که مراقبت از آنفلوانزا را حایز اهمیت می کند.
در کشور ما معمولا موج های آنفلوانزا از آذر ماه تا فروردین برحسب شرایط آب و هوایی و نژاد های ویروس در گردش 2 تا 3 موج در سال رخ می دهند. درمناطق معتدله کره زمین اپیدمی های فصلی در پاییز و زمستان رخ می دهد. در مناطق استوایی که تمام سال گرم و دو فصل خشک و بارانی دارد اپیدمی های آنفلونزا در تمام سال ممکن است رخ بدهند.
در موج های آنفلوانزا موارد غیبت از کار و درس به علت بیماری تنفسی افزایش یافته و در یک خانواده چند بیمار با هم دیده می شوند.
پیشگیری و درمان بیماری در منزل
برای به حداقل رساندن سرایت بیماری، مراقبت از بیمار در محل زندگی باید تاحد ممکن تنها توسط یک فرد انجام گیرد. درصورت امکان هم بیماران و هم مراقبان آنها باید در طی دوره عفونت زایی بیماران، از ماسک یک بار مصرف استفاده کنند.
مراقبان بیمار باید همواره دست های خود را پس از تماس با بیمار بشویند. رعایت آداب تنفسی و شستشوی دست ها باید توسط تمامی اعضای خانواده رعایت شود.
از مصرف خودسرانه دارو خودداری شود و مایعات خوراکی، تغذیه و استراحت بیمار در بستر ضروری است.